เส้นทางของกาแฟ เมื่อเดินทางเข้าจีน

นับตั้งแต่เมล็ดกาแฟเมล็ดแรกมาถึงดินแดนในจีน เป็นเวลากว่า 100 ปี จวบจน 20-30 ปีที่ผ่านมา อุตสาหกรรมกาแฟจึงได้เติบโตอย่างรวดเร็ว ไม่กี่ปีมานี้ ตลาดกาแฟของจีน ทุก ๆ ปีจะมีอัตราการเติบโตร้อยละ 20 ซึ่งแซงหน้าการเติบโตของโลก 2 เปอร์เซ็นต์ มีองค์กรวิจัยประเมินว่า อุตสาหกรรมกาแฟของจีนถึงปี 2568 จะมีมูลค่าเกิน 1 ล้านล้านหยวน หมายถึงตลาดกาแฟในจีนมีศักยภาพสูง

ภาพจาก CFP

ภูมิศาสตร์กาแฟในจีน

ในปี พ.ศ. 2435 มิชชันนารีคาทอลิกชาวฝรั่งเศสมาที่หมู่บ้านจูขู่ลา ของชนกลุ่มน้อยเผ่าอี๋ในยูนนาน และนำเมล็ดกาแฟมาให้ เพื่อให้สามารถดื่มกาแฟได้ เขาได้ปลูกไร่กาแฟผืนเล็ก ๆ และนำวิธีการปลูก การบด และการชงกาแฟมาเผยแพร่ให้กับชาวบ้านในท้องถิ่น เครื่องดื่มที่แปลกใหม่นี้ได้ดึงดูดชาวบ้านในท้องถิ่นให้ลองชิม จนถึงตอนนี้ ชาวบ้านชนกลุ่มน้อยเผ่าอี๋ยังคงติดนิสัยการดื่มกาแฟ  วิธีคือ บดกาแฟใส่หม้อใบใหญ่แล้วต้มดื่มแบบสด ๆ

หมู่บ้านจูขู่ลาในยูนนานเป็นสถานที่แห่งแรกในจีนที่ปลูกกาแฟ และเป็นแห่งแรกที่ชาวจีนดื่มกาแฟท้องถิ่น  ไร่กาแฟผืนนี้มีทั้งหมด 1,134 ต้นในพื้นที่ 13 โหมว (ประมาณ 5 ไร่) โดยมี 24 ต้นที่มีประวัติยาวนานกว่า 100 ปี

อย่างไรก็ตาม กาแฟยูนนานที่เราดื่มมีเพียงส่วนน้อยที่มาจากพันธุ์ไม้ในหมู่บ้านจูขู่ลา ในปี พ.ศ. 2457 ชนกลุ่มน้อยจิ่งพัวที่อาศัยอยู่บริเวณชายแดนจีนได้นำกาแฟมาสู่เมืองรุ่ยลี่ มณฑลยูนนานเพื่อใช้เป็นไม้ประดับในสวน ต่อมาในปี พ.ศ. 2495 นักวิจัยจากสถาบันวิทยาศาสตร์การเกษตรมณฑลยูนนานได้ค้นพบต้นกาแฟเหล่านี้ ซึ่งกลายเป็นสายพันธุ์หลักของกาแฟยูนนานที่เพาะปลูก ส่งผลให้กาแฟยูนนานมีชื่อเสียงไปทั่วโลก

ด้วยการจัดตั้งศูนย์ซื้อขายกาแฟยูนนาน และศูนย์ซื้อขายกาแฟฉงชิ่งอย่างต่อเนื่อง รัฐบาลท้องถิ่นและวงการอุตสาหกรรมก็ให้ความช่วยเหลือชาวไร่กาแฟในการปรับปรุงคุณภาพการปลูก และอุตสาหกรรมการปลูกกาแฟของจีนได้รับการพัฒนาไปในทางที่ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ภาพจาก CFP

เส้นทางการพัฒนากาแฟในจีน

อุตสาหกรรมกาแฟในจีนได้รับการพัฒนาหลายครั้ง จึงสำเร็จได้เฉกเช่นในปัจจุบัน

สมัยปลายราชวงศ์ชิงถึงช่วงยุคสาธารณรัฐจีน พื้นที่บางส่วนในประเทศเปิดกว้างเสรี มีการติดต่อการค้ากับประเทศทางตะวันตกจำนวนมาก กาแฟก็ได้รับการต้อนรับเข้ามาพัฒนาในเซี่ยงไฮ้ หนานจิงและกว่างโจว

จนถึงยุค 80 ช่วงที่จีนกำลังประสบกับการปฏิรูปประเทศ คนจีนจำนวนมากเดินทางมาที่เซินเจิ้น มาทำงานที่พื้นที่ฝั่งทะเลทางตะวันออกเฉียงใต้และตะวันออก กาแฟสำเร็จรูปใช้เป็นเครื่องดื่มเพิ่มความสดชื่นและให้พลังงาน

เข้าสู่ศตวรรษที่ 21 การขยายตัวของเมืองและความทันสมัยของจีนได้บรรลุผลลัพธ์ที่แน่นอน กาแฟสดได้รับความนิยมจากการเข้ามาของแบรนด์ เช่น Starbucks และ Shangdao Coffee กาแฟมาพร้อมกับการพักผ่อนและความเพลิดเพลิน และร้านกาแฟมักเป็นพื้นที่สาธารณะ เป็นสถานที่ทันสมัยสำหรับการเจรจาธุรกิจ การรวมตัวและพูดคุย

ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา กาแฟมีความละเอียดมากขึ้น เห็นได้จากกาแฟแบบชงมือมีจำนวนเพิ่มขึ้น ร้านกาแฟอิสระขนาดเล็กตกแต่งสวยงามกำลังเฟื่องฟูอยู่ตามถนนและตรอกซอย    ในปี พ.ศ. 2560 Starbucks เปิดโรงงานเบเกอรี่ “เจินส่วน” (หมายถึง เลือกสรรมาแล้วอย่างดี) แห่งที่สองของโลกในเซี่ยงไฮ้

นอกจากนี้ ด้วยการพัฒนาเมืองอย่างรวดเร็ว จังหวะชีวิตที่เร่งรีบ และความเจริญรุ่งเรืองของอุตสาหกรรมตติยภูมิ ความต้องการกาแฟของคนเมืองจึงเพิ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ ยังคงมีการระดมทุนและขยายธุรกิจสำหรับแบรนด์กาแฟที่มีราคาถูกและขายได้รวดเร็ว    เซี่ยงไฮ้มีร้านกาแฟมากที่สุดในโลกซึ่งเป็นพัฒนาการจากช่วงเวลานี้เช่นกัน

ภาพจาก CFP

ผลิตภัณฑ์กาแฟจีน ผนวกกำลังข้ามธุรกิจ

กาแฟแปลกใหม่ น่าสนใจ และอร่อยมักกลายเป็นสินค้ายอดฮิตที่สุดในตลาด เช่น กาแฟแพทย์แผนจีนที่มีสุขภาพเป็นกิมมิค กาแฟที่มีแอลกอฮอล์

ในเขตเกาซิน เมืองซีอานมีเขตถนนร้านกาแฟเก๋ ๆ ที่นำเอาวัฒนธรรมกาแฟเป็นสื่อกลาง เช่น ร้านกาแฟในเขตนี้ให้บริการการอบรม คอร์สเรียนต่าง ๆ ชมรมอ่านหนังสือ เป็นต้น

รูปแบบการขายกาแฟและการพัฒนาเศรษฐกิจดิจิทัลของจีน บวกรวมกับธุรกิจการขนส่งมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เช่น กาแฟสำเร็จรูปพิเศษ หุ่นยนต์ขายกาแฟ กาแฟอัตโนมัติ กาแฟที่สั่งผ่านแอป เป็นต้น ไม่หยุดยั้งที่จะนำกาแฟประเภทใหม่ ๆ มาให้บริการแก่ชีวิตของผู้คนในทุกสถานการณ์

ตลาดกาแฟที่เติบโตอย่างแข็งแกร่ง ยังดึงดูดธุรกิจภาคอื่น ๆ ที่ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับกาแฟมาร่วมวง จำนวนไม่น้อย เช่น กาแฟไปรษณีย์ (Post Coffee) ที่กำลังฮิตสุด ๆ ในช่วงนี้    การเข้าสู่ธุรกิจกาแฟจากอุตสาหกรรมภาคส่วนอื่นกำลังกลายเป็นตลาดกาแฟแบบใหม่ของจีน