จีนฟื้นป่าไม้ในทะเลทรายด้วยการใช้ประโยชน์จากน้ำท่วม

“ดูสิ! นกการุ้ง!” ดิลชัต มังกลิก เจ้าหน้าที่ป่าไม้ในเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน กล่าวพร้อมกับชี้ไปที่นกที่บินวนอยู่เหนือป่าไม้ต้นหยางซู่ (ต้นป็อบลาร์) ทะเลทราย “เราเห็นมันบ่อยในระหว่างการลาดตระเวนตามฝั่งแม่น้ำในช่วงนี้ มันอาจจะมาที่นี่เพื่อล่ากระต่าย”

ดิลชัต มังกลิก กล่าวเพิ่มเติมว่า ในอดีต ต้นป็อบลาร์จำนวนมากประสบปัญหาขาดแคลนน้ำในระยะยาว ทำให้สุขภาพของต้นไม้เสื่อมโทรมลงตามกาลเวลา ส่งผลให้พืชไม่สามารถเจริญเติบโตได้อย่างเหมาะสม และสัตว์ป่าต้องออกจากพื้นที่

ป่าต้นป็อบลาร์ทะเลทรายตามแม่น้ำทาริมในเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน (ภาพโดยหลิว ฟางหมิง)

เจ้าหน้าที่ป่าไม้ที่ทำงานที่สถานีบริหารป่าไม้ต้นป็อบลาร์ทะเลทรายในอำเภอหลุนไถ แคว้นปกครองตนเองปาอินกัวเหลิง กลุ่มชาติพันธุ์มองโกล กล่าวว่า “หลังจากผันทางน้ำท่วมไปยังป่าป็อบลาร์ทะเลทราย ตอนนี้ต้นไม้สีเขียวมีมากขึ้น และมีสัตว์ป่าและพืชพรรณมากมายในป่า ทุกครั้งที่เห็นน้ำมาฉันรู้สึกตื่นเต้นมาก”

ปริมาณน้ำหลากจากแม่น้ำทาริมในภูมิภาคช่วยฟื้นฟูต้นป็อบลาร์ทะเลทราย

แม่น้ำทาริมมีความยาว 2,486 กิโลเมตร มีพื้นที่ลุ่มน้ำ 1.02 ล้านตารางกิโลเมตร ดูแลคนมากกว่า 12 ล้านคน หรือเกือบครึ่งหนึ่งของประชากรทั้งหมดในซินเจียง

ลุ่มน้ำแม่น้ำทาริมเป็นบ้านของต้นป็อบลาร์ทะเลทรายธรรมชาติขนาดราว 1.13 ล้านเฮกตาร์ (7.06 ล้านไร่) ซึ่งคิดเป็นมากกว่าร้อยละ 90 ของพื้นที่รวมของป่าต้นป็อบลาร์ทะเลทรายธรรมชาติในจีน

การจัดการน้ำโดยใช้วิทยาศาสตร์ได้ปรับปรุงระบบนิเวศของแม่น้ำทาริม ในช่วงฤดูน้ำท่วม น้ำจะถูกผันไปยังป่าต้นป็อบลาร์ทะเลทราย ซึ่งได้ส่งผลดีต่อสภาพแวดล้อมตามฝั่งแม่น้ำอย่างมีประสิทธิภาพ

ตั้งแต่ปี 2543 ซินเจียงได้ดำเนินการเพื่อช่วยเหลือป่าต้นป็อบลาร์ทะเลทรายของตนเอง โดยได้เนินการผันน้ำไปยังแม่น้ำทาริมตอนล่าง 25 ครั้งจากอ่างเก็บน้ำต้าซีไห่จื่อซึ่งตั้งอยู่ที่ปลายแม่น้ำ มีการปล่อยน้ำเกือบ 10,000 ล้านลูกบาศก์เมตรเพื่อฟื้นฟูป่าต้นป็อบลาร์ทะเลทราย

ปีนี้ วางแผนที่จะเพิ่มน้ำ 5.1 พันล้านลูกบาศก์เมตรให้กับพื้นที่ป่าไม้ดังกล่าวตามลุ่มน้ำแม่น้ำทาริม

ข้อมูลจากเมทเรยิม เคอริม หัวหน้ากรมป่าไม้และทุ่งหญ้าของอำเภอ การชลประทานจากน้ำท่วมช่วยปรับปรุงป่าต้นป็อบลาร์ทะเลทรายในอำเภอหลุนไถอย่างมาก ความชุ่มชื้นในดินในบริเวณป่าเพิ่มขึ้นเกินร้อยละ 50 และระดับน้ำใต้ดินเฉลี่ยเพิ่มขึ้นเกือบ 1 เมตร

เมทเรยิม เคอริมกล่าวว่า ในขณะที่ป่าเริ่มมีสุขภาพดีอีกครั้ง พืชพรรณต่าง ๆ เช่น ทามาริสก์ หนามอูฐ แซกซอล และชะเอมเทศจีนก็ค่อยๆ ฟื้นตัว รวมทั้ง สัตว์ป่า เช่น กวางแดง กาเซลส์ นกกระสาขาว และเหยี่ยวนกเขา ก็กลับมาเช่นกัน

เขากล่าวเสริมว่า น้ำท่วมดังกล่าวได้เปลี่ยนพื้นที่ 70,000 หมู่จากพื้นที่ทะเลทราย 110,000 หมู่ของอำเภอหลุนไถให้กลายเป็นทุ่งหญ้า

เมทเรยิม เคอริมกล่าวว่า ครั้งหนึ่ง แม่น้ำทาริมเคยเป็นปัญหาท้าทายที่สำคัญสำหรับผู้อยู่อาศัยริมฝั่งแม่น้ำในช่วงฤดูน้ำท่วม

เขากล่าวเพิ่มว่า “เมื่อก่อนน้ำท่วมมา เราต้องระดมทรัพยากรเพื่อควบคุมน้ำท่วม” ตอนนี้ การเตรียมเคลียร์ช่องทางผันน้ำก่อนน้ำท่วมจะมาช่วยให้พวกเขาสามารถนำทางน้ำไปยังจุดที่ต้องการมากที่สุด ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อระบบนิเวศในท้องถิ่นแทนที่จะสร้างความเสียหาย

เจ้าหน้าที่ท้องถิ่นกำลังทำงานเพื่อใช้ช่องทางผันน้ำท่วมให้เกิดประโยชน์สูงสุด พวกเขาได้นำเครื่องจักรมาขุดลำน้ำสาขาเพิ่มเติมควบคู่ไปกับลำน้ำหลัก เครือข่ายทางน้ำที่เชื่อมต่อถึงกันนี้ทำให้น้ำสามารถซึมลึกเข้าไปในป่าต้นป็อปลาร์ในทะเลทรายได้

ตั้งแต่ปี 2562 คนงานได้เคลียร์ร่องน้ำความยาว 130 กิโลเมตรในป่าป็อปลาร์ทะเลทรายในอำเภอหลุนไถ นอกจากนี้ พวกเขายังได้สร้างเขื่อนผันน้ำ 56 เขื่อน เขื่อนกักเก็บน้ำ 13 เขื่อน และบ่อตรวจสอบระดับน้ำ 18 บ่อในพื้นที่ที่เกี่ยวข้อง

เซิน จวิน หัวหน้าสถานีจัดการอิงปาจา ของฝ่ายบริหารลำน้ำสายหลักของแม่น้ำทาริมกล่าวว่า “เมื่อน้ำขาดแคลน เราจะปิดประตูเพื่อให้แน่ใจว่ามีน้ำพอใช้สำหรับการเกษตร เมื่อน้ำท่วมเกิดขึ้น เราจะเปิดทางน้ำเพื่อทำชลประทานให้กับป่าป็อปลาร์ในทะเลทราย”

สถานีจัดการอิงปาจาตั้งอยู่ในตำบลหลุนหนาน อำเภอหลุนไถ ดูแลช่องทางของแม่น้ำยาวกว่า 190 กิโลเมตร โดยมีประตูน้ำทั้งสองฝั่งมากกว่า 20 ประตู

เซิน จวินกล่าวว่า พวกเขากำหนดเวลาผันน้ำตามสถานการณ์น้ำในแม่น้ำ เขาเล่าว่าเมื่อวันที่ 5 ส.ค. ปีนี้ เมื่อกระแสน้ำกลางน้ำถึงระดับเตือนภัย 650 ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที พวกเขาก็เปิดประตูเพื่อปล่อยน้ำส่วนเกินออกสู่ป่า

อำเภอหลุนไถเป็นที่ตั้งของป่าป็อปลาร์ทะเลทรายตามธรรมชาติจำนวน 345,833 ไร่ สำนักงานป่าไม้และทุ่งหญ้าใช้ข้อมูลเกี่ยวกับทรัพยากรน้ำของอำเภอเพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินการ โดยพวกเขาควบคุมการไหลของน้ำผ่านประตูหลายแห่งเพื่อส่งน้ำไปยังพื้นที่ที่ต้องการมากที่สุดอย่างแม่นยำ

แผนการชลประทานดั้งเดิมของปีนี้มีเป้าหมายเพื่อรดน้ำป่าต้นป็อปลาร์ทะเลทรายขนาด 62,500 ไร่ โดยใช้น้ำ 48 ล้านลูกบาศก์เมตร อย่างไรก็ตาม ฝนตกหนักทำให้ปริมาณน้ำไหลจากต้นน้ำเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจช่วยให้สามารถชลประทานป่าไม้ได้ถึง 125,000 ถึง 166,666 ไร่

ตามข้อมูลจากจาง กวงเผิง ผู้ช่วยนักวิจัยจากสถาบันนิเวศวิทยาและภูมิศาสตร์ซินเจียงภายใต้สถาบันบัณฑิตวิทยาศาสตร์ เนื่องจากฤดูน้ำท่วมของแม่น้ำทาริมเกิดขึ้นพร้อมกับการเพาะต้นป็อปลาร์ในทะเลทราย นักวิจัยจึงหว่านเมล็ดด้วยตนเองในบริเวณที่ต้นไม้ตายและเมล็ดพืชไม่สามารถงอกได้เนื่องจากขาดน้ำ

จาง กวงเผิงอธิบายว่า หลังจากที่น้ำไหลผ่าน เมล็ดพืชก็งอกตามธรรมชาติ

จาง เหมิงเจี๋ย เจ้าหน้าที่จากศูนย์คุ้มครองป่าซินเจียงกล่าวว่า ตั้งแต่ปี 2562 เป็นต้นมา ปริมาณต้นป็อปลาร์ทะเลทรายที่มีชีวิตทั้งหมดเติบโตขึ้นในพื้นที่ขนาด 697,800 ลูกบาศก์เมตร ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ได้รับน้ำเพิ่มเติม โดยความสูงของต้นไม้เฉลี่ยเพิ่มขึ้น 0.42 เมตร

จางตั้งข้อสังเกตว่าจำนวนต้นกล้าในพื้นที่ฟื้นฟูกระจุกตัวอยู่ระหว่าง 22 ถึง 48 ต้นต่อหมู่ (1 ไร่ เท่ากับ 2.4 หมู่)